Ομάδα Μελέτης Χρόνιας Φλεγμονής και Αυτοάνοσων Παθήσεων

Ο στόχος της ομάδας του Δρ. Καμπά είναι η μεταφραστική έρευνα με την αρχή «από την κλίνη του ασθενή στον εργαστηριακό πάγκο και πίσω στον ασθενή». Το βασικό ερευνητικό ενδιαφέρον της ομάδας είναι οι μηχανισμοί ασθενειών υπό το πρίσμα της ανοσολογίας και πιο συγκεκριμένα της φυσικής ανοσίας. Βασικοί ερευνητικοί στόχοι είναι τα ουδετερόφιλα και οι λειτουργίες τους, όπως οι εξωκυτταρικές παγίδες ουδετερόφιλων (NETs), άλλοι πληθυσμοί της φυσικής ανοσίας και η συμβολή τους σε ασθένειες, η αιμοποίηση καθώς και πιο κεντρικοί μηχανισμοί που επηρεάζουν ανοσολογικές αποκρίσεις, όπως η αυτοφαγία. Τα επιστημονικά ενδιαφέροντα διακρίνονται τόσο σε λοιμώδεις όσο και σε μη-λοιμώδεις νόσους.

Ουδετερόφιλα και NETs

Τα ουδετερόφιλα αποτελούν ένα από τα βασικά ερευνητικά ενδιαφέροντα αυτής της ομάδας. Τα κύτταρα αυτά δεν έχουν μελετηθεί εκτενώς λόγω των αυστηρών συνθηκών χειρισμού που απαιτούν και καθιστούν τις συνθήκες καλλιέργειάς τους δύσκολες. O Δρ. Κάμπας και η ομάδα του έχουν εφαρμόσει και βελτιστοποιήσει όλα τα πρωτόκολλα που αφορούν στο χειρισμό και στην καλλιέργεια ανθρώπινων ουδετερόφιλων στο ΕΙΠ κατά τη διάρκεια της θητείας του. Ένας εντυπωσιακός μηχανισμός αυτών των κυττάρων που είναι μοναδικός σε αυτά σε συνθήκες in vivo, είναι η απελευθέρωση εξωκυτταρικών παγίδων ουδετερόφιλων (NETs). Άλλοι κυτταρικοί τύποι επιδεικνύουν την ικανότητα εκτέλεσης αυτής της λειτουργίας αλλά μόνο υπό συνθήκες in vitro. Αυτά τα δίκτυα χρωματίνης «διακοσμούνται» από μια πληθώρα πρωτεϊνών οι οποίες μεταβάλλονται ανάλογα με το φλεγμονώδες περιβάλλον, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να συμβάλλουν σε μια ποικιλία παθοφυσιολογικών καταστάσεων (αυτοανοσία/αυτοφλεγμονή, θρόμβωση, ίνωση, καρκίνος). Η ομάδα μελετά επίσης τους διάφορους κεντρικούς μηχανισμούς που συμμετέχουν στη δημιουργία αυτών των δομών, όπως η αυτοφαγία. Η αυτοφαγία, εν γένει, αποτελεί έναν βασικό ανοσορυθμιστικό μηχανισμό ρυθμίζοντας τόσο τις έμφυτες όσο και τις επίκτητες ανοσολογικές αποκρίσεις.

Επιπλέον, είναι μία από τις λίγες ομάδες παγκοσμίως που καταφέραν να καλλιεργήσουν in vitro πλήρως λειτουργικά ουδετερόφιλα (κοκκιοκύτταρα) από αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα (CD34) από μυελό των οστών ανθρώπινων δοτών.

Φυσική ανοσία και λοιμώξεις

Υπάρχει ιδιαίτερα περιορισμένη έρευνα επάνω στην αλληλεπίδρασή της πλειονότητα των μικροοργανισμών με έμφυτους ανοσοποιητικούς πληθυσμούς και πιο συγκεκριμένα με ουδετερόφιλα, παρόλο που τα ουδετερόφιλα αποτελούν την πρώτη γραμμή άμυνας της ανοσίας. Στόχος της ομάδας είναι να προσπαθήσει να γεφυρώσει τις έμφυτες ανοσολογικές αποκρίσεις, όπως η φαγοκυττάρωση των ουδετερόφιλων, η αποκοκκίωση και η δημιουργία NETs ως απάντηση σε διάφορα ενδοκυτταρικά παθογόνα. Οι τρέχουσες ερευνητικές μελέτες της ομάδας αφορούν στις λοιμώξεις από H. pylori, Legionella και Bartonella και στον τρόπο που συμβάλλει το ανοσοποιητικό σύστημα στην παθοφυσιολογία που προέρχεται από αυτά τα παράσιτα (γαστρίτιδα/γαστρική μεταπλασία, λεμφαδενίτιδα κ.λπ.).

Μέλη της ομάδας: Ζερβούδη Ευθαλία, Κουτάντου Μυρτώ, Πετρής Αριστοτέλης, Πέτρου Έλενα

Φυσική ανοσία και μη-λοιμώδεις νόσοι

Η ομάδα διερευνά τις έμφυτες ανοσοαποκρίσεις σε καταστάσεις στείρας φλεγμονής, ως συνέχεια του ερευνητικού ενδιαφέροντος Δρ. Καμπά τα προηγούμενα χρόνια σε άλλες ερευνητικές ομάδες. Η κύρια εστίαση είναι η συμμετοχή των ουδετερόφιλων στην παθοφυσιολογία των αυτοάνοσων/αυτοφλεγμονωδών, θρομβωτικών και ινωτικών διαταραχών. Επί του παρόντος, η ομάδα ερευνά τη συμμετοχή ουδετερόφιλων και NETs στη γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα (GCA), στο αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο (APS), στο συστηματικό ερυθηματώδη λύκο (SLE), στην Πολλαπλή Σκλήρυνση (MS) και στη ρευματοειδή αρθρίτιδα (RA). Οι προσπάθειες της ομάδας επικεντρώνονται στον εντοπισμό των κεντρικών μηχανισμών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως θεραπευτικοί στόχοι σε αυτές τις ασθένειες. Σύμφωνα με τα παραπάνω, η ομάδα θα επεκτείνει το ερευνητικό της πεδίο επίσης στη μελέτη των αντιφλεγμονωδών λιπιδικών μεσολαβητών (ρεσολβίνες/προρεσολβίνες) στις παραπάνω διαταραχές ως μέσα εναντίον της ουδετερόφιλης ενεργοποίησης.

Παράλληλα η ομάδα του Δρ. Καμπά αποσκοπεί και στην ανάδειξη νέων προγνωστικών βιοδεικτών προκειμένου να δημιουργηθεί μια πιο εύστοχη μοριακή διαστρωμάτωση των ασθενών. Κατά αυτό τον τρόπο έχει επεκτείνει την μελέτη της στους υπό-πληθυσμούς των ουδετερόφιλων, στο πρωτεϊνικό φορτίο των παραγόμενων NETs, ενώ τα τελευταία χρόνια ασχολείται και με την κυτταρική γήρανση (senescence) ως έναν πρόσθετο μηχανισμό που θα μπορούσε να επηρεάσει το φλεγμονώδες περιβάλλον σε αυτές τις διαταραχές.

Μέλη της ομάδας: Παλαμιδάς Δημήτριος, Ναούμ Σταύρος, Σπυρόπουλος Χαρίλαος, Μπαντούνας Φώτης

Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ 2024-2027: Υποτροφία για διδακτορικές σπουδές στο Σπυρόπουλο Χαρίλαο. Καταπίστευμα «Ε.Ι.Π.-ΝΟΣΤΟΣ»

Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας 2023-2025: Ολιστική μοριακή προσέγγιση των μηχανισμών ανοσολογικής βλάβης σε ασθενείς με σοβαρή πνευμονία, με στόχο την ανάπτυξη εξατομικευμένων βιοδεικτών και καινοτόμων πρόγνωσης και πρόληψης επιπλοκών. «Εμβληματικές δράσεις σε διαθεματικές επιστημονικές περιοχές με ειδικό ενδιαφέρον για την σύνδεση με τον παραγωγικό ιστό» (ID 16618). Επιστημονικός Υπεύθυνος για το Ελληνικό Ινστιστούτο Παστέρ.

2025

Koutantou M, Konstantinidis T, Chochlakis D, Xingi E, Psaroulaki A, Tsiotis G, Kambas K, Angelakis E. IL-1beta expressing neutrophil extracellular traps in Legionella pneumophila infection. Front Immunol. 2025 Jun;16:1573151. doi: 10.3389/fimmu.2025.1573151.

Magkouta S, Veroutis D, Papaspyropoulos A, Georgiou M, Lougiakis N, Pippa N, Havaki S, Palaiologou A, Thanos DF, Kambas K, Lagopati N, Boukos N, Pouli N, Marakos P, Kotsinas A, Thanos D, Evangelou K, Sampaziotis F, Tamvakopoulos C, Pispas S, Petty R, Kotopoulos N, Gorgoulis VG. Generation of a selective senolytic platform using a micelle-encapsulated Sudan Black B conjugated analog. Nat Aging. 2025 Jan;5(1):162-175. doi: 10.1038/s43587-024-00747-4.

2024

Palamidas DA, Chatzis L, Papadaki M, Gissis I, Kambas K, Andreakos E, Goules AV, Tzioufas AG. Current Insights into Tissue Injury of Giant Cell Arteritis: From Acute Inflammatory Responses towards Inappropriate Tissue Remodeling. Cells. 2024 Feb 29;13(5):430. doi: 10.3390/cells13050430. PMID: 38474394

2023

Veroutis D, Argyropoulou OD, Goules AV, Kambas K, Palamidas DA, Evangelou K, Havaki S, Polyzou A, Valakos D, Xingi E, Karatza E, Boki KA, Cavazza A, Kittas C, Thanos D, Ricordi C, Marvisi C, Muratore F, Galli E, Croci S, Salvarani C, Gorgoulis VG, Tzioufas AG. Senescent cells in giant cell arteritis display an inflammatory phenotype participating in tissue injury via IL-6-dependent pathways. Ann Rheum Dis. 2023 Nov 24;83(3):342-350. doi: 10.1136/ard-2023-224467. PMID: 38050005.

Magkouta S, Veroutis D, Pousias A, Papaspyropoulos A, Pippa N, Lougiakis N, Kambas K, Lagopati N, Polyzou A, Georgiou M, Chountoulesi M, Pispas S, Foutadakis S, Pouli N, Marakos P, Kotsinas A, Verginis P, Valakos D, Mizi A, Papantonis A, Vatsellas G, Galanos P, Bartek J, Petty R, Serrano M, Thanos D, Roussos C, Demaria M, Evangelou K, Gorgoulis VG. A fluorophore-conjugated reagent enabling rapid detection, isolation and live tracking of senescent cells. Mol Cell. 2023 Oct 5;83(19):3558-3573.e7. doi: 10.1016/j.molcel.2023.09.006.

Tsopela V, Korakidis E, Lagou D, Kalliampakou KI, Milona RS, Kyriakopoulou E, Mpekoulis G, Gemenetzi I, Stylianaki EA, Sideris CD, Sioli A, Kefallinos D, Sideris DC, Aidinis V, Eliopoulos AG, Kambas K, Vassilacopoulou D, Vassilaki N. L-Dopa decarboxylase modulates autophagy in hepatocytes and is implicated in dengue virus-caused inhibition of autophagy completion. Biochim Biophys Acta Mol Cell Res. 2024 Jan;1871(1):119602. doi: 10.1016/j.bbamcr.2023.119602. Epub 2023 Sep 29. PMID: 37778471.

Koutantou M, Kambas K, Makka S, Fournier PE, Raoult D, Angelakis E. Limitations of Serological Diagnosis of Typical Cat Scratch Disease and Recommendations for the Diagnostic Procedure. Can J Infect Dis Med Microbiol. 2023 Mar 4;2023:4222511. doi: 10.1155/2023/4222511. PMID: 36915870; PMCID: PMC10008113.

2021

Palamidas DA, Argyropoulou OD, Georgantzoglou N, Karatza E, Xingi E, Kapsogeorgou EK, Anagnostopoulos CD, Lazaris AC, Ritis K, Goules AV, Kambas K, Tzioufas AG. Neutrophil extracellular traps in giant cell arteritis biopsies: presentation, localization and co-expression with inflammatory cytokines. Rheumatology (Oxford). 2021 May 19;61(4):1639-1644. doi: 10.1093/rheumatology/keab505. PMID: 34260696.

2020

Daskalakis K, Alexandraki KI, Kloukina I, Kassi E, Felekouras E, Xingi E, Pagakis SN, Tsolakis AV, Andreakos E, Kaltsas G, Kambas K. Increased autophagy/mitophagy levels in primary tumours of patients with pancreatic neuroendocrine neoplasms. Endocrine. 2020 May;68(2):438-447. doi: 10.1007/s12020-020-02228-1. Epub 2020 Feb 29. PMID: 32114655; PMCID: PMC7266843.

2019

Frangou E, Chrysanthopoulou A, Mitsios A, Kambas K, Arelaki S, Angelidou I, Arampatzioglou A, Gakiopoulou H, Bertsias GK, Verginis P, Ritis K, Boumpas DT. REDD1/autophagy pathway promotes thromboinflammation and fibrosis in human systemic lupus erythematosus (SLE) through NETs decorated with tissue factor (TF) and interleukin-17A (IL-17A). Ann Rheum Dis. 2019 Feb;78(2):238-248. doi: 10.1136/annrheumdis-2018-213181. Epub 2018 Dec 18. PMID: 30563869; PMCID: PMC6352428.

2017

Chrysanthopoulou A, Kambas K, Stakos D, Mitroulis I, Mitsios A, Vidali V, Angelidou I, Bochenek M, Arelaki S, Arampatzioglou A, Galani IE, Skendros P, Couladouros EA, Konstantinides S, Andreakos E, Schäfer K, Ritis K. Interferon lambda1/IL-29 and inorganic polyphosphate are novel regulators of neutrophil-driven thromboinflammation. J Pathol. 2017 Sep;243(1):111-122. doi: 10.1002/path.4935. Epub 2017 Aug 7. PMID: 28678391.

2016

Arelaki S, Arampatzioglou A, Kambas K, Papagoras C, Miltiades P, Angelidou I, Mitsios A, Kotsianidis I, Skendros P, Sivridis E, Maroulakou I, Giatromanolaki A, Ritis K. Gradient Infiltration of Neutrophil Extracellular Traps in Colon Cancer and Evidence for Their Involvement in Tumour Growth. PLoS One. 2016 May 2;11(5):e0154484. doi: 10.1371/journal.pone.0154484. PMID: 27136460; PMCID: PMC4852909.

2015

Stakos DA, Kambas K, Konstantinidis T, Mitroulis I, Apostolidou E, Arelaki S, Tsironidou V, Giatromanolaki A, Skendros P, Konstantinides S, Ritis K. Expression of functional tissue factor by neutrophil extracellular traps in culprit artery of acute myocardial infarction. Eur Heart J. 2015 Jun 7;36(22):1405-14. doi: 10.1093/eurheartj/ehv007. Epub 2015 Feb 7. PMID: 25660055; PMCID: PMC4458286.

2014

Chrysanthopoulou A, Mitroulis I, Apostolidou E, Arelaki S, Mikroulis D, Konstantinidis T, Sivridis E, Koffa M, Giatromanolaki A, Boumpas DT, Ritis K, Kambas K. Neutrophil extracellular traps promote differentiation and function of fibroblasts. J Pathol. 2014 Jul;233(3):294-307. doi: 10.1002/path.4359. Epub 2014 May 19. PMID: 24740698.

2013

Kambas K, Chrysanthopoulou A, Vassilopoulos D, Apostolidou E, Skendros P, Girod A, Arelaki S, Froudarakis M, Nakopoulou L, Giatromanolaki A, Sidiropoulos P, Koffa M, Boumpas DT, Ritis K, Mitroulis I. Tissue factor expression in neutrophil extracellular traps and neutrophil derived microparticles in antineutrophil cytoplasmic antibody associated vasculitis may promote thromboinflammation and the thrombophilic state associated with the disease. Ann Rheum Dis. 2014 Oct;73(10):1854-63. doi: 10.1136/annrheumdis-2013-203430. Epub 2013 Jul 19. PMID: 23873874.

2012

Kambas K, Mitroulis I, Ritis K. The emerging role of neutrophils in thrombosis-the journey of TF through NETs. Front Immunol. 2012 Dec 18;3:385. doi: 10.3389/fimmu.2012.00385. PMID: 23264778; PMCID: PMC3524512.

2011

Kambas K, Chrysanthopoulou A, Kourtzelis I, Skordala M, Mitroulis I, Rafail S, Vradelis S, Sigalas I, Wu YQ, Speletas M, Kolios G, Ritis K. Endothelin-1 signaling promotes fibrosis in vitro in a bronchopulmonary dysplasia model by activating the extrinsic coagulation cascade. J Immunol. 2011 Jun 1;186(11):6568-75. doi: 10.4049/jimmunol.1003756. Epub 2011 Apr 29. PMID: 21531894.

Mitroulis I, Kambas K, Chrysanthopoulou A, Skendros P, Apostolidou E, Kourtzelis I, Drosos GI, Boumpas DT, Ritis K. Neutrophil extracellular trap formation is associated with IL-1β and autophagy-related signaling in gout. PLoS One. 2011;6(12):e29318. doi: 10.1371/journal.pone.0029318. Epub 2011 Dec 16. PMID: 22195044; PMCID: PMC3241704.